به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی (اصفهان) حسین حجتی مدیر دفتر منطقهای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان با بیان اینکه در دشت نجفآباد سالانه ۱۲ سانتی متر فرونشست رخ میدهد، اظهار داشت: حوضه آبریز نجفآباد و آبخوان مربوطه با مساحتی به ترتیب یکهزار و ۷۴۳ و یکهزار و ۱۴۳ کیلومتر مربع بخشی از زیر حوضه مرغاب از حوضه آبریز زایندهرود بوده که این واحد هیدرولوژیکی از شمال به حوضه اصفهان-برخوار و دهق-علویجه، از جنوب به لنجانات، از شرق به کوهپایه – سگزی و مهیار شمالی و از غرب به کرون، بن و سامان محدود شده است.
وی افزود: ساختار زمین شناسی دشت نجفآباد به صورت یک ناودیس با امتداد محوری شمال غربی-جنوب شرقی است که به تدریج توسط واریزها و رسوبات آبرفتی پر شده است.
مدیر دفتر منطقهای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان با اشاره به اینکه به طور کلی ضخامت نهشتههای ناپیوسته از حواشی به سمت مرکز دشت، افزایش یافته است، گفت: براساس مطالعات و اطلاعات موجود حاصل از چاههای حفر شده ضخامت این رسوبات به حدود ۲۰۰ متر میرسد و سنگ بستر حوضه نیز عموماً از شیلهای ژوراسیک است.
وی اذعان داشت: در محدوده حوضه آبریز تنها یک سفره آزاد آبرفتی قرار گرفته است که از لحاظ هیدروژئولوژیکی و با توجه به مشخصات هیدرودینامیکی لایه آبدار، آبخوان به دو بخش عمده "دره نجفآباد" و "محدوده لنجان سفلی" تقسیمبندی میشود.
حجتی افزود: محدوده دره نجفآباد که بخش مرکزی و غربی حوضه را در بر میگیرد با توجه به کمبود تغذیه آبخوان فقیر بوده، اما در محدوده لنجان سفلی با توجه به تغذیه سفره از طرف رودخانه زایندهرود و جریان برگشتی آب کشاورزی، آبخوان در گذشته وضعیت مطلوبی داشت ولی مطالعات نشان دهنده افت شدید سطح آب زیر زمینی و کاهش کیفیت آب آبخوان، در طی سالهای اخیر است.
وی ادامه داد: ارتباط هیدرولیکی رودخانه زایندهرود با آبخوان در محدوده لنجان سفلی که در سالهای قبل غالباً به صورت تخلیه کننده آبخوان بوده به حالت تغذیه کننده تغییر کرده است که متاسفانه با خشکی رودخانه زایندهرود و عدم تغذیه آن از رودخانه، آبخوان با کاهش شدید سطح آب زیرزمینی مواجه شده است.
مدیر دفتر منطقهای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان با بیان اینکه روند افت سطح آب زیرزمینی آبخوان نجف آباد مستقل از بارش بوده اظهار کرد: دادههای سطح آب زیر زمینی اندازهگیری شده در چاههای مشاهدهای دشت نجف آباد، نشان دهنده متوسط افت ۵/۱ متر سالیانه در کل آبخوان است که در محدوده میانی آبخوان افت سالیانه ۳/۴ متر در سال را نشان میدهد.
وی افزود: این محدوده افت بیش از ۱۰۳ متر در طی ۲۵ سال گذشته داشته است که با توجه به عدم تغذیه این بخش آبخوان از سوی رودخانه زاینده رود باعث شدت افت بیشتر در سالهای اخیر شده است.
حجتی علاوه بر تغییرات آبدهی رودخانه زاینده رود به این آبخوان، دلایل دیگری مانند بهرهبرداری بیش از ظرفیت واقعی آبخوان، کاهش بارندگی در منطقه و عوامل زمین شناسی آبخوان را از عوامل کاهش سطح آب زیر زمینی دانست.
وی افزود: کاهش ذخیره آب زیر زمینی میتواند اثرات زیانبار فراوانی مثل کاهش آبدهی چاهها، افزایش هزینه پمپاژ، ضرورت حفر چاههای عمیق تر و از همه مهمتر فرونشست غیرقابل برگشت زمین و تخریب سازههای سطحی و زیر سطحی را در پی داشته باشد.
مدیر دفتر منطقهای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان تشریح کرد: آمارها نشان میدهد در حال حاضر مصارف آب در این محدوده شامل ۸۷ درصد مصارف کشاورزی، ۴/۸ درصد شرب و ۶/۴ درصد صنعت است.
وی اضافه کرد: بر اساس بررسی دادههای سنجش از راه دور، سطح اراضی کشاورزی در دشت نجفآباد در ۲۵ سال گذشته افزایش نداشته و افت شدید سطح آب زیرزمینی را نمیتوان به توسعه فعالیتهای کشاورزی در این دشت مرتبط دانست.
حجتی با بیان اینکه تعداد حلقه چاههای عمیق و نیمه عمیق در این دشت یک روند افزایشی داشته است، عنوان کرد: بر اساس آمار از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۹ تعداد حلقه چاهها در این دشت از هشت هزار حلقه به بیش از ۱۶ هزار و ۲۰۰ حلقه چاه افزایش یافته است اگرچه بسیاری از چاههای غیر مجاز پلمپ شده و برای تعدادی از چاههای مجاز نیز کنتور هوشمند نصب شده است.
وی اشاره کرد: براساس پردازش دادههای ماهوارهای بیشترین میزان نرخ فرونشست ۱۲ سانتیمتر سالانه در این دشت در محدوده میانی وجنوب شرقی آن بوده و بررسیهای میدانی آثار فرونشست در اطراف شهرهای کوشک، قهدریجان، شمال فولادشهر، جنوب شرقی بهاران، شرق درچه، کهریزسنگ و تیرانچی دیده شده است که امیدوارم با جریان مداوم رودخانه زایندهرود شاهد افزایش آثار فرونشست در این مناطق نباشیم.
مدیر دفتر منطقهای مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اصفهان در پایان خاطرنشان کرد: با همکاری سازمان زمین شناسی کشور و حمایت سازمان نظام مهندسی ساختمان استان در حال ساخت و آمادهسازی ۴۰ ایستگاه GPS هستیم که با استقرار این شبکه و برداشتهای دورهای میتوانیم میزان و نرخ دقیق فرونشست را در این دشت بدست آوریم همچنین دادههای آن میتواند جهت پروژههای زیر بنایی مثل خطوط انتقال نیرو، قطار حومهای نجف آباد-اصفهان، بزرگراه نجفآباد –فلاورجان-اصفهان، ساختمانهای مسکونی، ساختمانهای بلند مرتبه و سایر پروژههای مهم مورد بهرهبرداری قرار گیرد.