موافقت اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای با پیوستن ایران به این سازمان، یکی از مهم‌ترین اخبار این روزها در حوزه روابط بین‌الملل کشور است. با موافقت اعضا، روند عضویت ایران در این سازمان آغاز شده و انتظار می‌رود یک تا یک سال و نیم دیگر، ایران رسما عضو پیمان شانگهای شود. این سازمان که شاید مهم‌ترین سازمان بین‌المللی در شرق نقشه جغرافیا باشد، متضمن همکاری‌های نظامی و امنیتی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی اعضاست و شماری از مهم‌ترین کشورهای جهان در حوزه اقتصاد، از جمله چین، هند و روسیه عضو آن هستند. بنابراین عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای می‌تواند راهگشای کشور در مسیر ورود هرچه فعال‌تر به تجارت بین‌الملل و اقتصاد جهانی باشد. اما ایران چگونه می‌تواند در عرصه اقتصادی از مزایای عضویت در سازمان شانگهای بهره‌مند شود؟ جست‌وجو برای یافتن پاسخ این پرسش، به یک نقطه در نقشه کشور ختم می‌شود، نقطه‌ای در جنوب شرقی کشور، یعنی بندر چابهار.
مجتمع بندری چابهار که متشکل از دو بندر شهید بهشنی و شهید کلانتری است، تنها بندر اقیانوسی کشور است و مستقیما به آب‌های آزاد، دریای عرب و اقیانوس هند دسترسی دارد. به همین دلیل این بندر از یک سو در جوار یکی از پرترددترین مناطق تجارت دریایی جهان، یعنی اقیانوس هند قرار گرفته است و از سوی دیگر می‌تواند بدون محدودیت کشتی‌های بزرگ و تناژ بالا را پذیرش کند. این ویژگی‌ها چابهار را نقطه آغاز بسیاری از کریدورهای مهم تجاری بین‌المللی در خاک ایران قرار داده است.
به عنوان مثال، کریدور بین‌المللی شمال-جنوب، در ایران از بندر چابهار آغاز شده و به بندر انزلی و آستارا ختم می‌شود، این کریدور هند را به آذربایجان، روسیه و شمال اروپا متصل خواهد کرد. از سوی دیگر بندر چابهار می‌تواند دسترسی دریایی را برای کشورهای آسیای میانه و غرب آسیا فراهم کند، که نمونه آن موافقت‌نامه سه‌جانبه ایران-هند-افغانستان است که استفاده دو کشور مذکور از بندر چابهار را برای انجام تجارت متقابل تضمین می‌کند.
اما آنچه اهمیت دارد، چند‌جانبه‌گرایی و ایجاد موازنه مثبت بین بازیگران بزرگ بین‌المللی در بندر چابهار است. بندر چابهار، نباید به عرصه نبرد و رقابت این بازیگران تبدیل شود. به عنوان مثال، همانطور که هند به سرمایه‌گذاری در بندر چابهار علاقه نشان داده ، چین نیز در بندر گوادر پاکستان سرمایه‌گذاری کرده تا یکی از مسیرهای ابتکار کمربند-راه خود را از این بندر به منطقه آسیای میانه متصل کند. با توجه به رقابت هند و چین و تنش بین هند و پاکستان، شاید در نگاه اول اینگونه به نظر برسد که این منطقه، تبدیل به عرصه نبرد دو قدرت بزرگ اقتصادی شده است. اما هم ایران و هم پاکستان بارها اعلام کرده‌اند که تمایلی به رقابت نداشته و به دنبال همکاری هستند. ایران از سوی دیگر یک یادداشت تفاهم برای همکاری 25 ساله با چین به امضا رسانده که مشارکت در ابتکار کمربند-راه از جمله مفاد آن است. مقامات ایرانی نیز اعلام کرده‌اند که عملیات بندر چابهار در انحصار یک کشور نیست و همه علاقه‌مندان بین‌المللی می‌توانند در توسعه و استفاده از این بندر مشارکت کنند.
حال به نظر می‌رسد که عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، یعنی سازمانی که هر دو کشور هند و چین نیز عضو آن هستند، می‌تواند عرصه را برای نقش‌آفرینی بین‌المللی بندر چابهار و ایجاد موازنه مثبت در این بندر فراهم کند. چراکه از یک‌سو عضویت در شانگهای، متضمن مشارکت اقتصادی و تجاری اعضا از جمله هند، چین و ایران با یکدیگر است، و از سوی دیگر توافق‌نامه‌هایی که حول محور این سازمان برای همکاری‌های بانکی اعضا منعقد شده است، می‌تواند به کمرنگ شدن مشکلات فرامرزی نظام بانکداری ایران و در نتیجه جذب راحت‌تر سرمایه برای توسعه بندر چابهار بیانجامد. اما استفاده از این فرصت پیش‌نیازهایی دارد که ایران نباید در تامین آن درنگ کند. یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازها، تکمیل زیرساخت‌های حمل‌ونقل چندجانبه در بندر چابهار است. به عنوان مثال، اکنون دو خط آهن زاهدان-چابهار و رشت-آستارا حلقه مفقوده کریدور ریلی شمال-جنوب هستند که تکمیل هرچه سریعتر آن‌ها، می‌تواند به کاهش هزینه حمل‌ونقل بزرگ مقیاس در این کریدور و در نتیجه مقرون به صرفه شدن بندر چابهار منجر شود. بنابراین ایران باید از فرصت یک و نیم ساله که تا عضویت کامل و رسمی در سازمان همکاری‌های شانگهای دارد، استفاده کرده و با تکمیل زیرساخت‌های حمل‌ونقلی در کشور، چابهار را به دروازه شانگهای بدل کند.