به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی از روابط عمومی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، شورای ایکائو برای نخستین بار در پانزدهم می سال ۱۹۵۳ استانداردها و شیوه‌های توصیه شده اولیه ضمیمه پانزده Annex ۱۵ را پذیرفت و از آن پس روز ۱۵ ماه می را به عنوان روز جهانی AIS معرفی کرد که هدف آن ایجاد سرویس اطلاعات هوانوردی تضمین جریان اطلاعات لازم برای حفظ و ارتقای ایجاد نظم و افزایش کارایی ناوبری هوایی بین‌المللی بوده و این سرویس برای تمامی فرودگاه‌ها، تمامی فضای تحت حاکمیت کشور و سایر فضاهایی که کشور در آن سرویس ATS می دهد، برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود.
پانزدهم ماه می "روز جهانی اطلاعات هوانوردی (AIS)" نامگذاری شده است و بدین منظور فرصت را مغتنم شمرده و طی گفتگویی با رئیس اداره اطلاعات هوانوردی (AIS) اداره‌کل ترافیک هوایی ایران در خصوص ماهیت و نحوه ارائه این سرویس (AeronauticalInformation Services) در کشورمان پرداختیم.
روح‌اله صالحی رئیس اداره اطلاعات هوانوردی(AIS) گفت: ضمیمه ۱۵ ایکائو تصریح می‌کند که هر کشور عضو پیمان شیکاگو باید سرویس پایه‌ای اطلاعات هوانوردی(AIS) را به نحوی ارائه دهد که از جریان اطلاعات/داده‌های لازم به عنوان بستری برای ایمنی، منظم بودن و کارایی ناوبری هوایی بین‌المللی برای پشتیبانی از هوانوردی غیرنظامی مطمئن باشد. این اطلاعاتی که مصادیق و جزییات آن در ضمیمه ۱۵ ایکائو و نیز PANS AIM بیان شده است باید در اختیار کلیه کارکنان عملیات پرواز و همچنین واحدهای ATS و نیز کلیه مسئولان، ذینفعان و عوامل مرتبط با عملیات هوانوردی در فازهای قبل از پرواز و حین پرواز قرار گیرد.
وی اظهار داشت: AIS یکی از سرویس‌های اصلی و پایه‌ای در ANS (Aeronautical Navigation Services) است و مطابق قوانین بین‌المللی و ایکائو تنها مرجع و منبع رسمی و مورد قبول جامعه هوانوردی بین‌المللی در امور عملیاتی به‌منظور آگاهی از بروز هرگونه تغییرات یا مخاطرات جدید ناگهانی و یا شرایط جدید برنامه‌ریزی شده آن کشور است و گزارش‌ها یا اطلاع‌رسانی‌های سایر رسانه‌های دیگر (هرچند رسمی و معتبر) فاقد مرجعیت در حوزه عملیات هوانوردی هستند.
وی در خصوص شیوه تولید و ارائه اطلاعات و اطلاع رسانی توسط AIS گفت: معمولا با دو روش اصلی صدور اطلاعیه هوانوردی (NOTAM) و یا تهیه و ارائه AIP Amendments and Supplements انجام می‌پذیرد و در صورتی که لزوم آگاهی بهنگام و فوری شرایط رخ داده برای عوامل مرتبط با عملیات پرواز جهت اجتناب از بروز حوادث و سوانح هوانوردی تشخیص داده شود، اطلاعیه هوانوردی در اولین فرصت مطابق فرآیندهای مصوب AIS صادر می‌شود.
صالحی ادامه داد: علاوه بر مرجعیت اطلاعات هوانوردی مورد اشاره، جهت قابلیت استناد به اطلاعات ارائه شده توسط عوامل دخیل در حوزه عملیات هوانوردی، نقش و اهمیت اطلاعات و داده‌های تولید شده توسط AIS با تحولاتی و برنامه‌های جدیدی همچون RNAV، RNP، سیستم‌های ناوبری مبتنی بر Airborne Computer، سیستم های Data Link، بکارگیری سامانه‌های هوشمند ماهواره‌ای و الزامات مدیریت ترافیک هوایی به طور قابل توجهی دچار تغییر و تحول شده و حایز اهمیت است. از این رو تولید و یا ارائه داده های هوانوردی مخدوش یا خارج از بازه زمان مقرر می تواند به طور بالقوه بر ایمنی ناوبری هوایی تأثیر بگذارد ولذا سرعت، دقت و صحت عملکرد مجموعه AIS در بحث ایمنی نقش پایه‌ای و زیربنایی داشته و لذا بسیار مهم است که این داده ها و محصولات نهایی در قالب استاندارد و یکنواخت و در فرآیندی کاملا شفاف و نظامند با رعایت الزامات بین المللی و کشوری در موعد مقرر تهیه و ارائه شوند.
روح الله صالحی در خصوص پارامترهای شاخص در تهیه و تولید داده ها و اطلاعات اظهار کرد: در فرآیند تهیه و تولید اطلاعات هوانوردی در AIS ایران پارامترهای متعددی از جمله فوریت موضوع، اهمیت عملیاتی، دامنه تاثیر، حجم اطلاعات و مدت زمانی که اطلاعات مورد نظر برای کاربران و ذینفعان مرتبط معتبر باقی می‌ماند، تاثیرگذارند و لذا با توجه به داده‌های ورودی به AIS و پارامترهای مذکور، شیوه ارائه اطلاعات نهایی با اشکال متفاوتی توسط متخصصین این حوزه مدیریت و برنامه‌ریزی می‌شوند. ممکن است داده‌های هوانوردی به لحاظ اعتبار زمانی ماهیت وکاربرد بسیار متفاوت با یکدیگر داشته باشند. به عنوان مثال، اطلاعات مربوط به فرودگاه‌ها و امکانات زیرساختی آن، ممکن است برای سال های زیادی معتبر باقی بماند، در حالی که تغییرات در دسترس بودن آن امکانات (به عنوان مثال، به دلیل ساخت و ساز یا تعمیر یا ایجاد موارد غیر مترقبه و ...) فقط برای مدت زمان نسبتاً کوتاهی معتبر خواهد بود. همچنین میزان فوریت لحاظ شده برای اطلاعات نیز ممکن است متفاوت باشد و بعضاٌ آگاهی فوری از برخی اطلاعات برای بخش‌های عملیاتی در تامین ایمنی پروازها نقش بسزایی دارد. همچنین اطلاعاتی که می‌خواهیم به کاربران ارائه دهیم ممکن است به لحاظ محتوا، طولانی یا مختصر یا شامل گرافیک و نقشه‌های هوانوردی باشند و تمام این فاکتورها در تصمیم سازی جهت چگونگی ارائه محصول نهایی تاثیرگذار هستند.
وی در ادامه تشریح کرد: AIS به عنوان یگانه مرجع مجاز ارائه داده و اطلاعات تایید شده حوزه عملیات هوانوردی است که داده‌ها را از ارائه‌دهندگان داده با پارامترهای و ویژگی‌های مورد نیاز دریافت کرده و پس از انجام مراحل اعتبارسنجی و راستی‌آزمایی و مطابق دستورالعمل‌ها و فرآیندهای داخلی خود بر اساس سیستم مدیریت کیفیت(QMS) موجود در این حوزه محصولات اطلاعاتی هوانوردی ایران را تهیه و تولید می‌کند.
رئیس اداره اطلاعات هوانوردی گفت: همکاری با ارائه‌دهندگان داده در بیشتر موارد مبتنی بر توافق‌نامه‌ها (SLA) منعقده فیمابین است که به طور قابل توجهی فرآیند کاری ما را تسهیل می‌کند.
وی در ادامه گفت: ضمیمه پانزده ایکائو و یا Annex ۱۵صراحتاٌ مشخص می‌کند که اطلاعات هوانوردی به عنوان یک بسته اطلاعاتی یکپارچه هوانوردی منتشر شود و باید در برگیرنده موارد ذیل باشد:
— Aeronautical Information Publications (AIP), including Amendments and Supplements;
— Aeronautical Information Circulars (AIC);
— aeronautical charts;
— NOTAM; and
— digital data sets.
وی افزود: در خصوص ایجاد تغییرات مهم در حوزه‌های فرودگاهی و زیرساختی و یا هر پروژه و یا موضوعی که عملیات هوانوردی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، باید با هماهنگی AIS و مطابق بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های داخلی موجود در شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران از قبل به نحو مقتضی اطلاع‌رسانی شود تا برای کاربران عملیات هوانوردی زمان کافی(حداقل ۲۸ روز) فراهم شود، به‌گونه ای که افراد درگیر در عملیات هوانوردی بتوانند با تغییرات مذکور منطبق شوند.
صالحی گفت: متخصصین ما در واحدهای مرتبط در AIS بر اساس مکانیزمی با عنوان AIRAC عمل می‌کنند که توسط ایکائو برای ارائه یکپارچه و همزمان اطلاعات مهم و ضروری طرح‌ریزی و معرفی شده است و اساس آن بر مبنای تاریخ‌های خاص در فواصل ۲۸ روزه است و توصیه کردند که همکاران ما نیز در فرودگاه‌های بین‌المللی، مرکز کنترل فضای کشور و سایر بخش‌های عملیاتی بین‌المللی در صورت امکان، باید از تاریخ‌هایی که بین ۲۱ دسامبر و ۱۷ ژانویه رخ می دهد برای تخصیص شروع تاریخ اجرایی تغییرات مهم در حوزه کاری خود با بهره برداری از مکانیزم AIRAC اجتناب کنند، زیرا این دوره با تعطیلات عمومی در بخش های بزرگی از جهان همزمان است.
وی در خصوص آخرین تغییرات اطلاعات هوانوردی ایران در AIP ادامه داد: در سال گذشته ( ۲۰۲۳میلادی) با تلاش و پیگیری همکاران خود جهت بروز رسانی AIP ایران، نسبت به ارائه بیش از ۱۵۰۰ صفحه در قالب پنج بسته اطلاعات هوانوردی جمهوری اسلامی ایران که دربرگیرنده آخرین تغییرات اطلاعات ضروری و تاثیر گذار بر ایمنی عملیات هوانوردی و فرودگاهی است، اقدام کرده است.
رئیس اداره اطلاعات هوانوردی در خصوص ساختار این اداره نیز گفت: اداره اطلاعات هوانوردی اداره کل ترافیک هوایی علاوه بر واحدهای ستادی خود شامل یک واحد بین المللی NOTAM بصورت عملیاتی است که اطلاعیه‌های هوانوردی لازم را به صورت ۲۴ ساعته تولید و منتشر می‌کند و مسئول تولید و ارائه اطلاعاتی مانند بسته شدن ناگهانی فرودگاه های کشور و یا باند فرودگاه هاو... و. است.
وی در خصوص میزان اطلاعیه‌های صادر شده ضمن اشاره به لزوم ایجاد بستر امن اطلاعاتی جهت فضای جمهوری اسلامی ایران بیان داشت: در سال گذشته میلادی تعداد۴۲۸۱ اطلاعیه هوانوردی بین‌المللی و ۱۰۹۰ اطلاعیه هوانوردی داخلی و ۵۱۸ مورد نوتام برف با رعایت استانداردهای موجود توسط همکاران این واحد تهیه و صادر شده است.
رئیس اداره اطلاعات هوانوردی در خصوص جایگاه حال حاضر اطلاعات هوانوردی در دنیا گفت: با توجه به روند پیشرفت تکنولوژی، AIS سایرکشورها در دنیا در حال تغییر به سمت دیجیتالی شدن و اتوماسیون مداوم داده‌های هوانوردی و پردازش و تولید اطلاعات با شیوه‌های نوین هستند و در صورت ایجاد محصولات اطلاعاتی هوانوردی بر اساس پایگاه داده هوانوردی نه تنها سیستم‌های AIS سایرکشورها، بلکه سیستم‌های ATM در بخش‌های کنترل ترافیک هوایی را نیز تغذیه می‌کند.
وی با اشاره به تحریم‌های ظالمانه علیه ایران اظهار امیدواری کرد: با تهیه اتوماسیون AIM گامی بزرگ در این خصوص برای کشور عزیزمان برداشته شود.
صالحی در پایان خاطرنشان کرد: به منظور ارایه سرویس آنلاین، کلیه محصولات هوانوردی ایران بصورت بروز شده (شامل آخرین نسخ منتشر شده) بر روی سایت این اداره به آدرس https://AIS.airport.ir قابل دسترس و بهره‌برداری است و امیدوارم در سال آتی روند مثبت و سازنده ای پیش روی AIS ایران باشد و بتوانیم با کمک مدیریت ارشد شرکت به تعهدات تعریف شده برای AIS ایران از سوی دفتر منطقه ای ایکائو جامه عمل پوشانده و عملکرد قابل قبولی در تراز بین‌المللی داشته باشیم.