مهدی زارع استاد زلزله‌شناسی مهندسی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله کشور در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی درباره اهمیت تهیه نقشه پهنه‌های گسلی شهر تهران و سایر شهرها و همچنین اعلام عمومی این نقشه‌ها به مردم و تمامی دست‌اندرکاران و تصمیم‌گیران کلان کشور، گفت: موضوع اعلام حریم گسل‌های فعال و شفاف‌سازی در مورد آنها، می‌تواند در شهرسازی، توسعه شهرها و حتی ایجاد شهرهای جدید گامی موثر باشد در اینکه شهرهایی ایمن و با دوام ایجاد شوند؛ شهرهایی که می‌توانند در رفع نیازهای شهروندان و صرفه اقتصادی کشور نقشی عمده داشته باشند.

مدیر پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی ادامه داد: با ساماندهی توسعه‌های شهری بر مبنای ممانعت از ساخت و ساز بر روی حریم گسل‌های پرخطر، کاهش ریسک رخ می‌دهد و اینکار می‌تواند در افزایش بهره‌وری، نقش ایفا کند.

زارع به یادآوری بازدیدهای میدانی خود از زلزله بم و درس‌هایی که متاسفانه از آن زلزله گرفته نشد، پرداخت و اعلام کرد: در زلزله بم، شاهد بودم که وقتی از غرب شهر وارد شهر بم می‌شدیم به سمت شرق که گسل بم در آنجا قرار داشت بتدریج تخریب و ویرانی تا چه اندازه گسترش می‌یافت. یعنی دقیقا در جایی که گسیختگی به سطح زمین رسیده بود، خرابی بیشتری را شاهد بودیم.

این استاد دانشگاه و زلزله‌شناس افزود: در واقع با یادآوری مشاهدات خود از زلزله بم، می‌خواهم یادآوری کنم که در معرضیت خطر تا چه اندازه می‌تواند در میزان تخریب‌ها تاثیر بگذارد.

وی اعلام کرد: در ایران هر تحلیل ریسکی که انجام می دهیم شاهد هستیم که هر جا معرضیت روی گسل ها بالاست میزان ریسک نیز در شرایط بالایی قرار دارد.

زارع یادآور شد: زلزله ازگله در سرپل ذهاب بر روی گسل فعال واقع نبود اما شاهد بودیم که زلزله ۷.۲ ریشتری چه تخریب‌هایی را به بار آورد و این زنگ خطری است برای کل کشور و به ویژه نقاطی که روی گسل‌های فعال قرار دارند و معرضیت بالایی از نظر گسل دارند.

وی با طرح این پرسش که چناچه، زلزله بالای ۷ ریشتر در کلانشهرهایی که روی خط زلزله قرار دارند رخ دهد چه خرابی‌هایی به بار می‌آورد؟، گفت: توجه به حریم گسل‌ها برای کنترل و کاهش ریسک در شهرسازی‌های آتی، موثر خواهد بود.

مدیر پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی، در مورد ساختمان‌هایی که ساخته شده‌اند، مقاوم‌سازی و بهره‌مندی از صنعت بیمه را راهکار مناسبی برشمرد و اعلام کرد: هم‌اکنون گسل‌های شمال تهران، شمال تبریز، گسل مشهد، گسل بینالود از جمله گسل‌های فعالی هستند که بر روی آنها ساخت و سازهای فراوانی ایجاد شده است و حتی شاهدیم که برج‌های متعددی در این مناطق شهری داریم. در این مناطق اولا باید با اعمال قوانین و جدی گرفتن آن و ممانعت از ساخت وسازهای بیشتر از افزایش ریسک، جلوگیری کرد. همچنین، اگر سیاستگذاری کلی به این نحو باشد که معرضیت را کنترل کنیم و معرضیت بالا نرود حداقل ریسک‌های بیشتر را در آینده می‌توان کنترل کرد.

زارع تصریح کرد: با ممانعت از ساخت و سازهای جدید در مناطق پرریسک در ۲ دهه آینده می‌توانیم کاری کنیم که میزان آسیب در حد قابل‌توجهی کاهش یابد. نکته دوم این است که برای ساختمان‌های موجود هم راه‌حل‌هایی وجود دارد تحت عنوان انتقال ریسک  که توسط بیمه انجام می‌شود و ضرورت دارد تا در دستورکار قرار گیرد.  

وی خاطرنشان کرد: در کشورهایی که موضوع بیمه را جدی می‌گیرند مسائلی از این دست حل شده است. باید قوانین سختگیرانه‌ای برای بیمه وجود داشته باشد تا سازندگان از ساخت و ساز در نقاط پرریسک دوری کنند و یا کاری کنند که میزان آن به مقدار قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یابد.

 زارع تاکید کرد: در صورت عدم پرداخت حق بیمه اجازه ساخت و ساز به سازندگان داده نشود.

استاد زلزله‌شناسی کشور اعلام کرد: از نظر توسعه شهری نیز در مناطق پرخطر، بهتر است تا حدی که امکان دارد این مناطق خالی از سکنه و تبدیل به فضاهای سبز شهری شوند. در عین حال، ورود بیمه و نهادینه کردن قوانین بیمه نیز راهکار مناسبی است که بهتر است مدنظر قرار بگیرد.

وی بهره مندی مناسب از صنعت بیمه را برای ساخت و ساز نیازمند فرهنگ سازی دانست و گفت: ریسک در هنگام اهمیت داشتن موجودی که در وهله اول، شامل جان انسان‌ها و در وهله دوم اموال آنها است برای مسئولان و تصمیم‌گیران کلان معنادار شود.

زارع تصریح کرد: بتدریج با فرهنگ‌سازی در این زمینه و جا انداختن قوانین ممانعت از ساخت و ساز بر روی حریم گسل‌های خطرناک، بتدریج کشور به سمتی می‌رود که کاربرد این قوانین پیش از گذشته باشد.