به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در نامه‌ای به کاظمیان مدیرکل دفتر طرح‌ریزی شهری و طرح‌های توسعه و عمران شهری، مصوبه شورا را در خصوص بررسی ضرورت تهیه طرح راهبردی یکپارچه توسعه مناطق و مبادی مرزی کشور، ابلاغ کرد.
در این ابلاغ آمده است: در راستای پیگیری بیانات ریاست جمهوری در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۹۴ مبنی بر ضرورت آبادانی منطقه سومار به عنوان یکی از نقاط مرزی مهم برای تجارت و تبادل کالا با کشور عراق و در چهارچوب گردش کار مندرج در فراز ۱۰ ماده ۱ فصل یکم آیین‌نامه نحوه بررسی و تصویب طرح‌های توسعه و عمران، ضرورت تهیه طرح ویژه توسعه منطقه مرزی با مرکزیت شهر سومار، پس از هماهنگی‌های استانی در جلسه مورخ ۲ مهر ۱۳۹۹ کارگروه زیربنایی، توسعه روستایی، عشایری، شهری و آمایش سرزمین و محیط زیست و جلسه مورخ ۲۴ مهر ۱۳۹۹ شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان کرمانشاه به تایید رسید. پیرو مصوبه شورای برنامه‌ریزی استان، موضوع تهیه طرح ویژه مذکور در جلسه مورخ ۲۹ دی ۱۳۹۹ شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران مطرح و شورای‌عالی پس از استماع گزارش و نظرات اعضا و ریاست شورای عالی در خصوص ضرورت تحول کارکردی مرز و مناطق مرزی در توسعه فضایی کشور به شرح زیر اتخاذ تصمیم و مصوب کرد:
طرح راهبردی یکپارچه توسعه مناطق و مبادی مرزی کشور
موقعیت ممتاز و قلمرو جغرافیایی وسیع کشور ایران با پتانسیل‌ها و مزیت‌های متنوع در سطح آن، داشتن هم‌پیوندی عمیق تاریحی و مرزهای مشترک طولانی با چندین کشور با توانایی‌ها و نیازهای مختلف، انجام برنامه‌ریزی دقیق با هدف توسعه و بهینه کردن روابط با کشورهای همسایه و بهره‌مندی حداکثری از آن در مقیاس‌های ملی، منطقه‌ای و محلی را ضروری می‌کند. تحقق بایسته هدف کلان مذکور تاکنون به دلیل وجود برخی کاستی‌ها و نارسایی‌ها با محدودیت‌هایی روبه رو بوده که از آن جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱-عدم وجود تسهیلات و زیرساخت‌های مناسب به ویژه راه‌های مواصلاتی در جهت تسهیل در انتقال کالا و انجام مبادلات مرزی.
۲- عدم استفاده کافی از پتانسیل‌ها و مزیت‌های نسبی و خاص موجود در هریک از مناطق مرزی و پس‌کرانه آنها در انجام و توسعه مبادلات.
۳- عدم برخوداری حداکثری مناطق مرزی از فرصت و مزایای ارتباط و مبادلات مرزی در جهت رفع تنگناها و ارتقای سطح توسعه.
۴- نبود برنامه مدون و یکپارچه با هدف و دستورکار مشخص و زمینه محور به منظور استفاده حداکثری اقتصاد ملی، منطقه‌ای و محلی از مبادلات مذکور، هماهنگ کردن فعالیت‌های تجاری مبادی مرزی کل کشور، استقرار و توزیع برنامه‌ریزی شده کانون‌های تولید در ارتباط مستقیم و معنادار با نیازمندی‌های کشورهای همسایه و منابع و ظرفیت‌های موجود در مناطق مرزی.
بر این اساس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در جهت رفع کاستی‌ها و مسائل مربوط به مناطق مرزی و رونق و توسعه بیش از پیش حوزه مناطق مذکور و پیوند کارآمد آن با تامین نیاهای توسعه کشور از مقیاس ملی تا محلی، مقرر کرد طرح ویژه‌ای تحت عنوان طرح ویژه توسعه یکپارچه مناطق و مبادی مرزی کشور با محوریت و کارفرمایی معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی و با همکاری دیگر دستگاه‌های زیربط تهیه شود. اهداف، محدوده، نحوه بررسی و تصویب، نحوه تهیه چهارچوب و شرح خدمات، نحوه انتخاب مهندسان مشاور دارای صلاحیت و تشکیل کمیته تخصصی راهبری طرح موردنظر به شرح زیر خواهد بود:
۱) اهداف تهیه طرح
اهداف تهیه طرح یاد شده عبارتند از:
۱- استفاده از پتانسیل و مزیت‌های نسبی هریک از مناطق مرزی و توجه به ویژگی‌های خاص هریک از آنها، خلق فرصت و ظرفیت‌سازی در مناطق مرزی با محوریت لجستیک، تجارت و فعالیت‌های تولیدی و صنعتی صادرات محور.
۲- انجام برنامه‌ریزی در جهت استفاده معقول و حداکثری از امکانات و ظرفیت‌های محلی و ظرفیت‌های محلی مناطق مرزی در جهت افزایش مبادلات، کاهش هزینه‌ها و سودآوری بیشتر فعالیت‌های تولید و بازرگانی.
۳-تقسیم کار بهینه و هم‌افزا بین هسته‌های فعال تجاری در مناطق مرزی کشور.
۴- تمهید یکپارچگی و ساماندهی فضایی مطلوب کانون‌های جمعیتی، تولیدی، بازرگانی و محورهای ارتباطی در مناطق مرزی کشور و پس‌کرانه‌های آنها.
۵- انجام برنامه‌ریزی و اعمال معیارها و استانداردهای از پیش اندیشیده شده در زمینه تامین و ایجاد تسهیلات و زیرساخت‌های موردنیاز در مناطق مرزی در حوزه‌های لجستیکی و حمل و نقل، اقامتی، سکونتی، تفریحی، تجارت و بازرگانی، درمانی، آموزش و توسعه انسانی موردنیاز جهت پشتیبانی مبادلات مرزی، تقویت و پشتیبانی فعالیت‌های تولیدی و اقتصاد محلی و منطقه‌ای.
۶- بهره‌مندی برنامه‌ریزی شده و هدفمند ساکنان جوامع محلی مراکز جمعیتی مناطق مذکور از مزایای فعالیت مبادی و پایانه‌های مرزی در جهت رفع محرومیت، حل مسائل معیشتی، رونق اقتصادی و معیشت و سکونت پایدار در مناطق مرزی
۷- جلوگیری از تبعات منفی ناشی از فعالیت‌ها و داد و ستدهای مرزی از جمله گسترش قاچاق، سوداگری و بورس بازی زمین، تخریب محیط زیست، عدم استفاده صحیح از منابع و سرمایه‌های موجود به ویژه زمین، تشدید تخلفات در حوزه ساخت و ساز و ضوابط و مقررات شهرسازی، تغییر کاربری اراضی خارج از اصول و چارچوب تعیین‌شده.
۲)محدوده طرح
محدوده کالبدی طرح، مبادی ۲۰ گانه مرزی کشور و پس‌کرانه‌های آنها که فعالیت غالب اقتصادی ساکنین در بخش‌های مختلف اقتصادی در ارتباط مستقیم با نوع و نحوه فعالیت مبادی یاد شده است را پوشش خواهد داد. حدود دقیق آن در محله اول تهیه طرح توسط مهندسین مشاور تعیین و برای بررسی و تایید اولیه به کمیته تخصصی راهبری طرح و سپس برای تصویب به شورای عالی پیشنهاد خواهد شد.
مطالعات تشخیص، تحلیل و برنامه‌های پیشنهادی طرح بایستی سطوح زیر را شامل شود:
-سطح فرامرزی و بین‌المللی -سطح ملی و منطقه‌ای -سطح محلی (مشتمل بر مبادی ۲۰ گانه به شرح فهرست پیوست)
۳) چارچوب و شرح خدمات طرح
طرح در دو مرحله زیر تهیه خواهد شد:
الف) برنامه‌ریزی راهبردی توسعه مناطق مرزی کشور
ب) برنامه‌ریزی عملیاتی مبادی مرزی ۲۰ گانه کشور
معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی با همکاری کمیته تخصصی راهبری طرح تدوین اصول رویه‌ای و محتوایی، رویکردهای بنیادنی و آغازین طرح و چارچوب شرح خدمات طرح در دو سطح فوق را بعهده خواهد داشت. چارچوب و شرخ خدمات تهیه طرح یاد شده در فرآیند انتخاب مهندسین مشاور برای تهیه طرح با توجه به اهداف ذکر شده در این مصوبه از سوی مهندسان مشاور داوطلب شرکت در فراخوان تدقیق و پیشنهاد می‌شود. مهندسان مشاور ذیصلاح شهرسازی و برنامه‌ریزی فضایی، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی معتبر و دارای ظرفیت علمی- تخصصی می‌توانند داوطلب تهیه این طرح در مراحل دوگانه آن باشند.
۴)نحوه بررسی و تصویب طرح
فرآیند بررسی و تصویب طرح موردنظر به شرح زیر خواهد بود:
الف) مرحله اول: برنامه‌ریزی راهبردی توسعه مناطق مرزی کشور
۱-بررسی و اظهارنظر در کمیته تخصصی راهبری طرح
۲-بررسی و اظهار نظر در کمیته فنی شماره ۵ شورای عالی شهرسازی و معماری
۳-بررسی و تصویب در شورای عالی شهرسازی و معماری
ب)مرحله دوم: برنامه‌ریزی عملیاتی مبادی مرزی ۲۰ گانه کشور
۱-بررسی و تایید طرح هریک از مبادی در شورای برنامه‌ریزی وتوسعه استان‌های مرتبط
۲-بررسی و تصویب در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران
پ)کمیته تخصصی راهبری طرح
به منظور هدایت طرح در راستای اهداف و دستور کار موردنظر و پیشبرد صحیح و سربع امور آن کمیته‌ای تخصصی با حضور صاحبنظران حقیقی (به انتخاب دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران با اولویت اعضای حقیقی کمیته‌های فنی شورای عالی) و نمایندگان سازمان برنامه و بودجه و وزارتخانه‌های کشور، امور خارجه، امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، معاونت‌های شهرسازی و معماری و حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی تشکیل خواهد شد. مدیرکل دفتر طرح ریزی شهری و طرح‌های توسعه و عمران دبیری کمیته را بعهده خواهد داشت.
ت)نحوه انتخاب و انعقاد قرارداد با مهندسین مشاور
-معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی مسئولیت انتخاب و انعقاد قرارداد با مهندس/مهندسان مشاور یا مجری/ مجریان منتخب را طبق مقررات برعهده خواهد داشت. ادارات کل راه و شهرسازی استان‌های مرتبط موظف به همکاری کامل در فرآیند تهیه و بررسی طرح خواهند بود.
-تامین اعتبارات مالی لازم برای تهیه طرح توسط سازمان برنامه و بودجه انجام و به وزارت راه و شهرسازی تخصیص داده خواهد شد.
پیوشت: فهرست مبادی مرزی کشور
فهرست مبادی مرزی موردنظر این طرح به شرح زیر است، این فهرست حسب نظر و اعلام رسمی مراجع ذیصلاح قابل تغییر خواهد بود:
۱- اینچه برون
۲- دره گز و لطف آباد
۳-سرخس
۴- تایباد، دوغارون
۵- نهبندان ماهرود
۶- زابل، میلک
۷- میرجاوه
۸-کوهک، سراوان
۹- پیشین
۱۰-ریمدان، گواتر
۱۱-شلمچه
۱۲-سوسنگرد، چزابه
۱۳-مهران، دهلران
۱۴- خسروی، سومار
۱۵- باشماق، بانه و مریوان
۱۶_ تمرچین، سرو، رازی، بازرگان، ماکو
۱۷- ارس، جلفا و نوردوز
۱۸- پارس‌آباد، گرمی و بیله سوار
۱۹- آستارا
۲۰- امیرآباد