به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، حفظ و احیای ایستگاه‌های راه‌آهن در حالی در دستور كار دولت یازدهم قرار گرفت كه در دهه اخیر، تخریب‌ها و آسیب‌های جدی، اعمال مدیریت غیركارشناسانه و بعضا سلیقه‌ای برخی از ایستگاه‌های راه‌آهن را به نام توسعه در معرض نابودی قرار داد. پیش‌تر عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، محمدسعید ایزدی مدیرعامل شركت عمران و بهسازی شهری ایران و معاون وزیر راه و شهرسازی، همچنین پیروز حناچی دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی درباره اهمیت حفظ و احیای ایستگاه‌های راه‌آهن سخنانی را مطرح كرده و از آغاز عملیات اجرایی آن در آینده‌ای نزدیك خبر داد. (گزارش كامل را اينجا بخوانيد.)

همچنین برخی از مرمت‌كاران و معماران نیز در این‌باره به بیان دیدگاه‌های خود پرداخته و اعلام كردند تا مسئولان شیوه‌های اجرایی كردن طرح حفظ و احیای ایستگاه‌های راه‌آهن را با نظرات كارشناسان منطبق كرده و در طی مراحل اجرایی كردن آن نظرات مشاوران را مدنظر قرار دهند. (اينجا را بخوانيد.)

گام نخست دولت برای حفظ و مرمت ايستگاه‌های راه‌آهن با مستندسازی آغاز شد

مهندس فرامرز پارسی محقق و پژوهشگر طرح حفظ و احیای ایستگاه‌های راه‌آهن، مرمت‌كار و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی با بیان موافقت وزارت راه و شهرسازی و شركت راه آهن جمهوری اسلامی ایران برای مستندسازی ایستگاه‌های راه‌آهن گفت: شركت عمران و بهسازی شهری ایران جلسات متعددی با راه آهن جمهوری اسلامی ایران برای حفظ و احیای ایستگاه راه آهن برگزار كرد كه جلسات نتیجه‌بخش بود و منجر به موافقت مدیران با طرح مستندسازی شده است. همچنین قرار است در گام دوم شركت راه‌آهن به عنوان یكی از زیرمجموعه‌های وزارت راه و شهرسازی مرمت ابنیه خطی را در دستور كار قرار دهد.

محقق و پژوهشگر مرمت ادامه داد: ایستگاه‌های راه‌آهن از بدو ساخت و بهره‌برداری به عنوان نمادی از توسعه و زندگی تكنولوژیك تا به امروز دستخوش تغییر و تحولات سریعی بودند كه ورود سایر وسایل حمل و نقلی، اشتباهات مدیریتی در دوره‌های مختلف و سهل‌انگاری باعث شد برخی از این میراث در معرض نابودی قرار بگیرند. با تدبیری كه مدیران ارشد در حال حاضر اتخاذ كرده‌اند و موافقت وزیر راه و شهرسازی حفظ ایستگاه‌های راه آهن به عنوان سرمایه ملی اولویت مسئولان شده است و در مراحل مختلفی مستندسازی‌های ایستگاه‌های راه‌آهن و شبكه‌های حمل و نقل ریلی به صورت سلسله كتاب‌هایی منتشر خواهد شد.

به گفته پارسی، ورود تكنولوژی به شهرها از طریق راه‌آهن انجام شده و بخشی از مفهوم زندگی تكنولوژیك ما مرهون حمل و نقل ریلی و آغاز به كار این شبكه‌‌هاست كه در تمامی نقاط دنیا یكی از نمادهای توسعه شهری به شمار می‌روند. در اجرای گام نخست حفظ و احیای ایستگاه‌های راه‌آهن و مستندسازی، معماران و پرداختن به شخصیت آنها نیز بخشی از تاریخ‌نگاری‌هاست، زیرا ابنیه به جای‌مانده جزو آثار ماندگاری هستند كه در تاریخ ایران ثبت می‌شوند.

محقق و پژوهشگر ابنیه ایستگاه‌های راه‌آهن در انتقاد از وضعیت موجود گفت: ابنیه ایستگاه‌های راه‌آهن به عنوان بخشی از آثار ماندگار کشور در چند دهه اخیر مورد آسیب قرار گرفتند. مدیران نیز با تصمیم‌های غلط كه بخش عمده‌ای از آنها محصول كم‌دانشی و سهل‌انگاری بود آسیب جدی به ساختمان‌ها و ابنیه وارد كردند.

وی افزود: قدم نخست در فرایند مرمت، مستندسازی و قدم دوم نیز مرمت است. بر همین اساس نیز می‌توان با مستندسازی‌ها و مرمت‌های مناسب به آسیب‌شناسی دقیقی كه هم جنبه‌های كیفی و هم كمی را مدنظر قرار می‌دهد، دست پیدا كرد. از آنجاییكه مستندسازی همه ایستگاه‌ها كار دشوار و هزینه‌بری است و همچنین تخصیص بودجه در این شرایط مستلزم واقع‌بینی و درك شرایط اقتصادی موجود است قدم نخست را با چند منطقه و انتشار كتاب در این حوزه‌ها شروع می‌كنیم تا در سال‌های متوالی در تمامی ایران به نتیجه برسند. مستندسازی‌ها به صورت مرحله‌ای و با اولویت‌بندی انجام شده كه شامل ابنیه و راه‌ها در پهلوی اول، پهلوی دوم و دوران معاصر می‌شوند. پیش‌بینی شده تا در هشت سال این كتاب به سرانجام برسد كه مرمت بناها نیز با موافقت شركت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران شروع خواهند شد.

مدیریت‌های دوره‌ای، ابنیه راه‌آهن را در معرض تخریب قرار داد

پارسی گفت: بسیاری از ایستگاه‌های راه‌آهن به دلیل مدیریت‌های غلط دستخوش تخریب‌های ناشی از مدیریت‌های دوره‌ای مدیران خود شدند درحالیكه این قبیل از اشتباهات با حضور مشاوران و مرمت‌كاران می‌توانست اتفاق نیفتد. زمانكیه ساختمان‌هایی از جنس سنگ و آهك، نمایی سنگی به خود گرفتند و با ساختمان‌های میراثی برخورد غیرفنی صورت گرفت، تخریب‌ها آغاز شد.

وی در بیان استفاده‌های دیگری كه ابنیه راه آهن دارند به نقش گردشگری آنها اشاره كرد و گفت: می‌توان از ایستگاه‌های راه‌آهن و با جذب گردشگران به کمک بهره‌گیری از معماری ارزشمند بناهای ایستگاه‌های قدیمی، بهره‌برداری اقتصادی و جذب توریست كرد. بدین‌مفهوم كه با شیوه‌ها و شگردهای مناسب گردشگری كه در كشورهای موفق مرسوم است گردشگران بی‌شماری را به ایران سرازیر و همچنین آنها را حفظ كرد. ابنیه راه‌آهن زیرساخت‌های گردشگری به شمار می‌روند و با سرمایه‌گذاری منطقی، تجربه كشورهای موفق و مشاوران متبحر می‌توان این صنعت را حفظ و احیا كرد.

پارسی در بیان ویژگی‌های قطار گردشگری گفت: در همه جای دنیا مرسوم است كه گردشگر بلیتی را از مبدا تا مقصدی مشخص تهیه می‌کند و بر اساس زیرساخت‌های تامین شده همچون اقامتگاه، كتابچه‌های راهنمای شهرها، روستاها، ابنیه تاریخی و مكان‌های گردشگری، امكان انتخاب برای گردشگران ایجاد می‌شود تا بتوانند برنامه سفر را خود تعیین كنند. در این صورت برنامه زمان‌بندی شده و پرحجم به مسافران تحمیل نمی‎شود. بدین‌طریق راه‌آهن می‌تواند به رونق صنعت گردشگری كمك كرده و متقابلا سازمان گردشگری نیز با برنامه‌های خود به ایستگاه‌های راه‌آهن و افزایش مسافران رونق بدهد.

پارسی ادامه داد: در ایران جاذبه‌های گردشگری فراوانی وجود دارد كه جاده به آنها نمی‌رود اما ریل و شبكه راه‌آهن امكان تردد به آن مكان‌ها را دارد. با این ویژگی می‌توان بر جاذبه‌هایی كه ریل می‌تواند برای گردشگران داخلی و خارجی ایجاد كند با اطمینان‌خاطر سرمایه‌گذاری كرد كه البته اینكار مستلزم مطالعات دقیق است.

مداخله غیرمرمت‌كاران در مرمت ابنیه راه‌آهن گرفته شود

پارسی در بیان خواست‌های خود از مدیران ارشد راه آهن جمهوری اسلامی ایران گفت: تقاضا دارم از هم اكنون جلوی هرگونه مداخله مرمت آثار و ابنیه تاریخی را بدون مشاوره مرمت كار بگیرند. همچنین این موضوع را به واقع در دستور كار خود قرار دهند كه ایستگاه‌های راه آهن و شبكه‌های حمل و نقل ریلی به عنوان نمادی از توسعه و تاریخ این سرزمین شایسته حفظ به روش‌های مرسوم در دنیا هستند و هرگونه سهل انگاری در مورد آنها را تاریخ به قضاوت می‌نشیند.

وی در پایان گفت: درست است كه بخش عمده‌ای از ایستگاه‌های راه آهن شهری، بین شهری و حتی شبكه‌های حمل و نقل ریلی ثبت تاریخی نیستند اما میراث معاصری هستند كه هرگونه مداخله غیركارشناسانه و علمی در آنها می‌تواند به تخریب بخشی از تاریخ سرزمین ایران ختم شود. اگر مدیران ارشد مرمت ابنیه راه‌آهن را در دستور كار خود قرار دهند می‌توان طی یك دهه تمامی بناهای راه‌آهن را مرمت كرد./